ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ = ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΝΟΜΙΑΣ (Β΄Θεσσ. 2.7) ,ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΑΝ ΜΑΝΙΧΑΪΣΜΟΣ & ΩΣ ΠΑΝ - ΑΙΡΕΣΙΣ ,ΜΑΝΗΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΗΣ...ΑΡΑ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΟΙ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΟΔΙΚΆ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΟΛΟΙ ΟΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΕΣ «ΔΕΣΠΟΤΑΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΣ» ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ & Η ΟΥΡΑ ΤΟΥ.
Μανιχαϊσμός
| Μέρος της σειράς λημμάτων Γνωστικισμός | |
 | |
Περσικός Γνωστικισμός
Μανδαϊσμός Μανιχαϊσμός | |
Σχετικά λήμματα
Πυθαγορισμός Νεοπλατωνισμός Εύα (Γνωστικισμός) | |
Ο μανιχαϊσμός ήταν γνωστικό θρήσκευμα του μεσανατολικού χώρου, που εμφανίστηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ., με ηγήτορα τονΠέρση ευγενή και θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Μάνη, ή Μανιχαίο (216-277), ο οποίος ανέμιξε στη χριστιανική διδασκαλία στοιχεία του Παρσισμού και Βουδισμού.
Το θρησκευτικό σύστημα που προώθησε ο Μάνης έχει περιγραφεί ως μια «εναλλακτική χριστιανική εκκλησία, η οποία υπήρξε για περισσότερα από χίλια χρόνια με οπαδούς σε χώρες που εκτείνονται από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό Ωκεανό»[1].
Αρχική εμφάνιση και ανάπτυξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Περιβάλλον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μεσοποταμία του 3ου αιώνα ΚΧ αποτελούσε μια ακμάζουσα επαρχία της παρθικής και, μετά το 224, της Περσικής Αυτοκρατορίας των Σασσανιδών. Η εκτενής μετακίνηση ανθρώπων και αγαθών ενθάρρυνε τις θρησκευτικές, φιλοσοφικές και πολιτισμικές ανταλλαγές. Ο συγχρωτισμός των ελληνιστικών αντιλήψεων, της χαλδαϊκής αστρολογίας, των εσωτεριστικών και γνωστικών κοινοτήτων και των στοιχείων του σημιτικού παγανισμού δημιούργησε ένα ιδιαίτερα συγκρητικό περιβάλλον. Επιπλέον, η έντονη και αυξανόμενη εξάπλωση του χριστιανικού προσηλυτισμού που συμβίωνε με τον για αιώνες προϋπάρχοντα στην περιοχή ιουδαϊσμό, σε συνδυασμό με τον εξαπλωμένο βουδισμό που μετέφεραν τα μεγάλα καραβάνια από την Ινδία προς την Κεντρική Ασία, προήγαγαν αυτό το κλίμα. Ο περσικός ζωροαστρισμός ασκούνταν από μια κάσταμάγων, η οποία προωθούσε αυτό το αριστοκρατικό περιβάλλον και αναδεικνυόταν έτσι όλο και περισσότερο.
Διδασκαλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όταν ο άρχοντας Μάνης ασπάστηκε το χριστιανισμό, ο οποίος περιλάμβανε ισχυρά στοιχεία ιουδαϊσμού, τον ανέμειξε με ινδουιστικές, ζωροαστρικές και βουδιστικές παραδόσεις, δημιουργώντας μια θρησκεία με οικουμενικό χαρακτήρα. Η γέννησή του σε μια ιουδαιοχριστιανική κοινότητα Ελκασαϊτών (Ελκεσσαίων) σήμαινε, επίσης, την ενσωμάτωση στη διδασκαλία του μανδαϊκών στοιχείων. Κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα του μανιχαϊσμού ήταν η ενσωμάτωση γνωστικών στοιχείων, όπως η αληθήςγνώση ως μόνη οδός σωτηρίας του ανθρώπου, και ο δυϊσμός της οντολογίας (φως-σκότος, καλό-κακό, ύλη-πνεύμα). Αυτή η δυϊστική αντίληψη αποτελεί το πιο αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό του μανιχαϊσμού. Οι μανιχαίοι έτρεφαν αντιιουδαϊστικά αισθήματα αλλά ταυτόχρονα καταφέρονταν εναντίον της ελληνορωμαϊκής φιλοσοφίας.
Ο Μάνης δίδασκε ότι, ως ο αγωγός της αληθινής γνώσης, ήταν ο μέγιστος των προφητών και αποτελούσε την υπέρτατη αποκάλυψη, ο οποίος στάλθηκε από το Άγιο Πνεύμα, μετά τους διωγμούς και τις αποτυχίες των προκατόχων του —κυρίως τουΖαρατούστρα, του Βούδα και του Ιησού— για να εγκαθιδρύσει την Εκκλησία των τελευταίων ημερών, την Εκκλησία του Φωτός, και για να παράσχει την οριστική αποκάλυψη που θα διαφώτιζε όλους τους λαούς. Σύμφωνα με το Μάνη, το ανθρώπινο πνεύμα, δηλαδή μια σπίθα που προέρχεται από το θεϊκό φως και παραμένει αιχμάλωτη από την ύλη, θα πρέπει να διαχωριστεί από το σκοτάδι του σώματος έτσι ώστε να επιστρέψει στη μεταφυσικά ανώτερη επικράτεια του θείου φωτός από όπου προέρχεται. Επομένως ο στόχος του μανιχαϊσμού ήταν καθαρά μυστικιστικός.
Ὀρθόδοξος: Ἐπειδὴ συνεληλύθαμεν ἀλλήλοις λογικὴν συζήτησιν ποιήσασθαι͵ ἐρωτῶ σε· Τί τὸ ζητούμενον;
Ὁ Μανιχαῖος: Τὸν περὶ πίστεως γυμνάσαι λόγον͵ ὅπως ἂν εὕρωμεν τὴν ἀλήθειαν. Ὀρθόδοξος: Τί γάρ ἐστιν ἡ ἀλήθεια; Μανιχαῖος: Ἡ τοῦ ὄντος διάγνωσις καὶ ὁμολογία. Ὀρθόδοξος: Τὸ ψεῦδος τῇ ἀληθείᾳ ἐναντίον; Μανιχαῖος: Παντὶ τρόπῳ. Ὀρθόδοξος: Πῶς τοῦτο φῄς; Μανιχαῖος: Ἐπειδὴ ἡ μὲν ἀλήθεια τῶν ὄντων ἐστὶ γνῶσις͵ τὸ δὲ ψεῦδος τοῦ μὴ ὄντος. Ὀρθόδοξος: Οὐ καλῶς ἀπεκρίθης· ἡ μὲν ἀλήθεια τῶν ὄντων ἐστὶ γνῶσις͵ τὸ δὲ ψεῦδος μὴ ὄντος γνῶσις· τὸ γὰρ μὴ ὂν οὐ γινώσκεται. Μανιχαῖος: Τί οὖν ἐστι τὸ ψεῦδος; Ὀρθόδοξος: Τῶν ὄντων ἀγνωσία. Μανιχαῖος: Ὀρθῶς εἴρηκας. Ὀρθόδοξος: Εἰ οὖν ἡ μὲν ἀλήθεια τῶν ὄντων ἐστὶ γνῶσις͵ τὸ δὲ ψεῦδος ἄγνοια τοῦ ὄντος͵ εἰπέ μοι· Ἡ γνῶσις ἕξις; Μανιχαῖος: Ναί. Ὀρθόδοξος: Εἰ ἡ γνῶσις ἕξις͵ ἡ ἄγνοια πάντως στέρησις. Μανιχαῖος: Καὶ ἡ ἄγνοια ἕξις. Ὀρθόδοξος: Τί ἐστιν ἄγνοια; Μανιχαῖος: Τὸ μὴ ἔχειν γνῶσιν. Ὀρθόδοξος: Τὸ μὴ στερητικόν ἐστιν ἢ ἀποφαντικὸν καὶ ἑκτικόν; Μανιχαῖος: Τὸ μὴ στερητικόν ἐστιν. Ὀρθόδοξος: Μὴ ὂν λέγομεν τὸ ἐστερημένον τοῦ εἶναι; Μανιχαῖος: Δηλονότι. Ὀρθόδοξος: Οὐκοῦν εἰ ἡ ἄγνοια τὸ μὴ ἔχειν γνῶσίν ἐστι͵ τὸ δὲ μὴ στερητικόν͵ ἡ ἄγνοια ἄρα στέρησις καὶ οὐχ ἕξις. Μανιχαῖος: Ὀρθῶς εἴρηκας. Ὀρθόδοξος: Εἰ οὖν ἡ ἀλήθεια γνῶσις͵ ἕξις δηλονότι· καὶ εἰ τὸ ψεῦδος ἄγνοια͵ στέρησις κατὰ τὸν τῆς ἀληθείας λόγον. Ἔσται οὖν ἡ μὲν ἀλήθεια ἕξις͵ τὸ δὲ ψεῦδος στέρησις͵ καὶ ἔσται ἡ μὲν ἀλήθεια ὄν͵ τὸ δὲ ψεῦδος μὴ ὄν. Μανιχαῖος: Ἐκ παντός. Ὀρθόδοξος: Ψεῦδος ἡ κακία ἢ ἀλήθεια; Μανιχαῖος: Ψεῦδος. Ὀρθόδοξος: Οὐκ ὂν ἄρα ἡ κακία͵ ἀλλ' ὄντος στέρησις καὶ μὴ ὂν καὶ ὡς στέρησις ἕξει ἀντίκειται τῷ ἀγαθῷ». |
| — Κατά Μανιχαίων διάλογος 1:1-26, Ιωάννης Δαμασκηνός |
Με επιρροές από τον εγκρατήασκητισμό της Αραμαίων χριστιανών της Ασίας, ο Μάνης απέρριπτε τογάμο και την κατανάλωση οινοπνευματωδών και κρέατος και όρισε μεταξύ των ακολούθων του μια ανώτερη τάξη εκλεκτών, οι οποίοι ζούσαν σύμφωνα με την Επί του Όρους Ομιλία, καθώς και μια κατώτερη τάξηακροατών στους οποίους επιτρεπόταν να παντρεύονται. Ο ηθικός κώδικας των μανιχαίων περιλάμβανε αυστηρή μονογαμία και πλήρη αποκήρυξη της πορνείας, του ψέματος, της υποκρισίας, της "ειδωλολατρίας" και τηςμαγείας.
Ο Μάνης, σύμφωνα με τυπικές γνωστικές και μυστηριακές αντιλήψεις, δίδασκε ότι ο καθένας έχει το δικό του άγγελο, τον πνευματικό «δίδυμο» αδελφό του, τον οποίο θα πρέπει να εντοπίσει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ο φύλακας αυτός άγγελος εκπροσωπούσε τη θεία σπίθα του κάθε ανθρώπου η οποία μπορούσε να τον βοηθήσει να υπερβεί τη φυλακή της ύλης. Ο ίδιος πίστευε ότι είχε έρθει σε επαφή μαζί του όταν ήταν δώδεκα χρονών και για δεύτερη φορά στα εικοσιπέντε του (240 ΚΧ) και ο οποίος έκτοτε τον συνόδευε πάντοτε.
Διωγμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολλοί μανιχαίοι έγιναν αργότερα διαπρεπείς χριστιανοί θεολόγοι, όπως ο άγιος Αυγουστίνος (354–430). Ο Αυγουστίνος υπήρξε μανιχαίος ακροατήςγια περισσότερα από εννιά χρόνια πριν γίνει δραστήριος συγγραφέας και στη συνέχεια θηρευτής αιρέσεων της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησίας.
Το κήρυγμα του Μάνη είχε μεγάλη απήχηση καθώς ερμήνευε την ύπαρξη της πονηρίας και του Κακού ενώ ταυτόχρονα παρείχε ένα πρόγραμμα σωτηρίας μέσω της Γνώσης. Οι ιεραπόστολοι του ταξίδευαν σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, ενώ οργανώθηκε μια ιεραρχική εκκλησία, μεδιακόνους, ιερείς, επισκόπους, ακόμη και αποστόλους. Ο μανιχαϊσμός επέδειξε αξιοσημείωτη ιεραποστολική δράση καθώς διαδόθηκε ταχύτατα ως τον 8ο αιώνα από τη Μεσοποταμία προς την Άπω Ανατολή ως τηνΚίνα και προς τη Δύση μέχρι τα Βαλκάνια, την Αφρική και την Ιβηρική χερσόνησο. Τα ιερά συγγράμματα του μανιχαϊσμού μεταφράστηκαν από την ανατολική αραμαϊκή και την περσική γλώσσα σε διάφορες γλώσσες και τύπους γραφής. Στα συγγράμματα αυτά περιλαμβάνονταν εξαιρετικά σχέδια και απεικονίσεις που βοηθούσαν στην κατανόηση και την εντύπωση των ιδεών του. Μάλιστα επιτεύχθηκε η μεταστροφή σημαντικών προσώπων, όπως της Ναφσά στην Παλμύρα, η οποία ήταν αδελφή της βασίλισσας Ζηνοβίας, πιθανώς και της ίδιας της Ζηνοβίας και του Μιρσάχ, αδελφού του μεγάλου Σασσανίδη βασιλιά Βαράμη Α'. Όπως αναφέρεται στα μανιχαϊστικά συγγράμματα, «η σοφία και η δράση», ή αλλιώς «η σοφία και η ευμηχανία», επέτρεπαν στο θρησκευτικό αυτό κίνημα να προσαρμόζεται στις ποικίλες γεωγραφικές, πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες ώστε να αυξάνεται ο αριθμός των πιστών και να ιδρύονται κοινότητες.
Οι επαναστατικές διδασκαλίες του Μάνη θεωρήθηκαν αργότερα ως βλασφημία (ο αντίστοιχος προισλαμικός περσικός όρος είναι ζαντακάχ, ισοδύναμος της «αίρεσης») και τέθηκαν υπό διωγμό ως διδασκαλίες οι οποίες αποτελούσαν δημόσιο κίνδυνο. Η αποδοκιμασία και ο αφορισμός του Μάνη ως αιρεσιάρχη επιβλήθηκε τόσο από τις μεγάλες θρησκείες της εποχής του, δηλαδή τον ζωροαστρισμό, την αυτοκρατορική λατρεία της Ρώμης[2] και τον χριστιανισμό[3], όσο και από το Ισλάμπου εμφανίστηκε λίγο αργότερα.
Κίνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο μανιχαϊσμός μαρτυρείται στην Κίνα ήδη κατά τον 7ο αιώνα. Ενώ αρχικά ασκούνταν από ξένους, αργότερα απέκτησε ευρύτερη αναγνώριση, μεταστράφηκαν σε αυτόν ηγέτες και ιδρύθηκαν ναοί. Οι επιθέσεις των Κιργίζιων εναντίον των Κινέζων κατά τον 9ο αιώναείχαν ως αποτέλεσμα τον αφανισμό του μανιχαϊσμού στην Κίνα. Εντούτοις, στις νοτιοανατολικές ακτές της χώρας επέζησαν κάποια μέλη του ως τον 14ο αιώνα. Ήταν γνωστοί για τις ξεχωριστές διδασκαλίες τους, την κοινοβιακή ζωή τους, τη χορτοφαγική διατροφή τους και την άρνηση χρήσης βίας, ενώ τους αποκαλούσαν Μίνγκτζιαο, δηλαδή «θρησκεία του φωτός». Οι εκ νέου διωγμοί κατά την πρώιμη δυναστεία των Μινγκ (1368-1644) οδήγησαν στην εξαφάνιση της παράδοσης που είχαν δημιουργήσει. Αρκετά μανιχαϊστικά συγγράμματα ενσωματώθηκαν στους ταοϊστικούς και βουδιστικούς κανόνες ιερών γραφών και επηρέασαν ορισμένες λαϊκές αντιλήψεις.
Επιδράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μεταξύ του 10ου και του 14ου αιώνα, εμφανίστηκαν νεομανιχαϊστικά θρησκευτικά κινήματα ή αιρέσεις, οι οποίες χαρακτηρίζονταν από τις ορθόδοξες χριστιανικές Εκκλησίες ως «μανιχαϊστικές». Αυτός ο προσδιορισμός προέκυπτε λόγω της δυϊστικής μεταφυσικής τους, της ταύτισης του Θεού των Εβραϊκών Γραφών με το Σατανά και του αυστηρού ασκητισμού τους. Τέτοιες ομάδες ήταν οι Αρμένιοι Παυλικιανοί, οι Βυζαντινοί Βογόμιλοι και οι Καθαροί της Προβηγκίας, οι οποίοι όμως αρνούνταν αυτό τον χαρακτηρισμό και επέμεναν ότι αποτελούσαν τη μοναδική αληθινή Χριστιανοσύνη. Αν και η ετικέτα «νεομανιχαϊσμός» αντικατοπτρίζει την αναγνώριση των σύγχρονων ιστορικών ότι υφίσταντο μανιχαϊστικά στοιχεία σε καθεμιά από αυτές τις ομάδες, οι ειδικοί διαφωνούν στο αν όντως μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρξε άμεση σύνδεση μεταξύ των ακολούθων του Μάνη και των διαφόρων μετέπειτα χριστιανικών εκφάνσεων.
Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Encyclopedia of Religion, Τόμ. 5, σελ. 3513.
- ↑ Ο Αυτοκράτορας Διοκλητιανός θεωρούσε τη θρησκεία που ηγήθηκε ο Μάνης ότι ήταν όχι μόνο εξαχρειωτική αλλά και ανατρεπτική, λόγω της περσικής καταγωγής της. Την άνοιξη του 302, εξαγριωμένος από τη θρασύτητα του ζήλου με τον οποίο εξαπλωνόταν, διέταξε να τυλίξουν ένα πλήθος μανιχαίων ιερέων με τα βιβλία τους και να τους κάψουν στην πυρά. (Richard E. Rubenstein, When Jesus Became God, Harcourt Books, 1999, σελ. 31)
- ↑ Στον Ιουστινιανό Κώδικα που εκδόθηκε το 528 από τον Ιουστινιανό Α' αναφέρεται: «Διώκουμε με παραδειγματική αυστηρότητα τους μανιχαίους και των δύο φύλων και τους δονατιστές. Συνεπώς δεν ανήκουν στο ανθρώπινο είδος, όσον αφορά τα έθιμα ή τους νόμους. (1) Επιθυμούμε, κατ' αρχάς, να θεωρείται το αδίκημά τους δημόσιο έγκλημα, διότι ό,τι επιτελείται κατά της θεϊκής θρησκείας προκαλεί βλάβη σε όλα τα άτομα. (2) Τους τιμωρούμε με δήμευση όλων των περιουσιών τους και επιθυμούμε τον αποκλεισμό τους από τις δωρεές ή τις κληρονομιές οποιουδήποτε είδους. (3) Επιπλέον, αποστερούμε σε οποιονδήποτε βρεθεί ένοχος ως προς αυτές τις αιρέσεις από το δικαίωμα να δίνει, να αγοράζει, να πουλάει και εντέλει να συνάπτει συμβόλαια. (4) Αυτού του είδους η διερεύνηση θα επεκτείνεται επίσης και μετά θάνατον, διότι, όπως επιτρέπεται να αποκηρύσσεται η μνήμη των νεκρών σε περίπτωση προδοσίας, δεν είναι παράλογο το ότι ένας αιρετικός θα πρέπει να υφίσταται την ίδια ποινή. (5) Συνεπώς, η διαθήκη ενός ατόμου που αποδεδειγμένα ήταν Μανιχαίος, είτε σε μορφή γραπτής διαθήκης, κωδίκελλου, επιστολής ή οποιαδήποτε άλλη, θα καθίσταται άκυρη. (6) Δεν επιτρέπουμε στα παιδιά τους να τους διαδέχονται σε κληρονομιά ή περιουσία, παρεκτός αν εγκαταλείψουν τη διαστροφή των πατέρων τους, διότι συγχωρούμε εκείνους που μετανοούν. (7) Η εξουσία μας θα στραφεί ενάντια και σε εκείνους οι οποίοι με αξιοκατάκριτη φροντίδα τούς παρέχουν καταφύγιο στα σπίτια τους. (8) Επιπρόσθετα, επιθυμούμε να απελευθερώνονται οι δούλοι που ξεφεύγουν από έναν ιερόσυλο αφέντη και προσέρχονται με πιο ευσεβή υπηρεσία στην καθολική εκκλησία». (Ιουστινιάνειος Κώδιξ 1.5.4. Διαθέσιμο το απόσπασμα στα αγγλικά εδώ, στον ιστότοπο constitution.org και στα λατινικά εδώ, στον ιστότοπο thelatinlibrary.com.)
Πηγές & βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Encyclopedia of Religion (Second ed.), 2004, Publ. Macmillan Reference.
- The Apostolic Age in Patristic Thought, Antonius Hilhorst, 2004, Brill Academic Publishers.
- After Jesus: The Triumph of Christianity, 1992, The Reader's Digest Association.
- Στα Ίχνη του Ι.Χ.Θ.Υ.Σ.: Αστρονομία, Ιστορία, Φιλοσοφία, Στ. Θεοδοσίου, Μ. Δανέζης, 2000, Εκδόσεις Δίαυλος.
- Κατά Μανιχαίων διάλογος, Ιωάννης ο Δαμασκηνός.
Σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σᾶς ἀναφέρω ἐνδεικτικά ἀλλά καί χαρακτηριστικά τόν Μανιχαϊσμό. Ἀξίζει, γιατί εἶναι ἕνας σπουδαῖος πρόγονος νεωτέρων ρευμάτων. Πολύ σπουδαῖος. Θά τό ἰδῆτε ὅταν τόν ἀναλύσουμε.
Ὁ Μανιχαϊσμός ἐξηπλώθη ἀπό τίς Ἰνδίες μέχρι τήν Ἰσπανία. Γιά τήν ἐποχή ἐκείνη τό νά ἐξαπλωθῆ ὁ Μανιχαϊσμός τόσο πολύ ἦτο μέγα γεγονός. Ἀφοῦ κυριολεκτικά ἐσάρωσε τήν Μικράν Ἀσίαν καί τήν Μέσην Ἀνατολή, πέρασε στή Βόρειο Ἀφρική καί ἔφθασε μέχρι καί τήν Ἰσπανία!
Σπουδαῖοι ἄνδρες παρεσύρθησαν ἀπό τόν Μανιχαϊσμόν. Αὐτός ὁ ἱερός Αὐγουστῖνος, πρίν ἀκόμη γνωρίσει πέρα γιά πέρα τό Εὐαγγέλιον, εἶχε παρασυρθῆ ἀπό τούς Μανιχαίους. Δέν θέλω νά πῶ παρά μόνο ἕνα σημεῖο, γιά νά σᾶς δώσω μία εἰκόνα ἀναγνωρίσεως τοῦ τί ὑπάρχει σήμερα.
Ὁ Μάνης εἶχε ἕνα μεγαλεπίβολο σχέδιο· ἤθελε νά δημιουργήση μία πανθρησκεία. «Γιατί νά ὑπάρχουν τόσες θρησκεῖες;» ἔλεγε, χωρίς ἀσφαλῶς νά ἀντιλαμβάνεται –βέβαια, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχη σκότος, πῶς νά τό ἀντιληφθῆ αὐτό...!– ὅτι ὅλες αὐτές οἱ λεγόμενες φυσικές θρησκεῖες εἶναι ψευδεῖς καί μία εἶναι ἡ ἀληθινή, ἡ ἐξ ἀποκαλύψεως, ὁ Χριστός. Ποῦ νά τό ἀντιληφθῆ αὐτό...! Σκοτισμένος ἄνθρωπος, μένει στό μυαλό του, μένει δηλαδή στή δική του τήν ἐπινόησι, καί λέγει: «Γιατί νά μήν ὑπάρχη μία πανθρησκεία; Μέ τόν τρόπον αὐτόν οἱ ἄνθρωποι θά ἑνωθοῦν περισσότερο.».
Τό λένε καί σήμερα αὐτό οἱ ἄνθρωποι: «Νά ἔχουμε μία πανθρησκεία. Τί θά πῆ εἶσαι Χριστιανός; τί θά πῆ εἶσαι Μωαμεθανός; τί θά πῆ εἶσαι Βουδδιστής; Ὅλοι ἕνα πρέπει νά εἴμεθα.»! Καί φθάνουμε ἐκεῖ βεβαίως, ἀφοῦ πρῶτα θά λέγαμε: «Τί θά πῆ εἶσαι Χριστιανός Ὀρ θόδοξος; –ξεκινᾶμε ἀπό ’κεῖ. Τί θά πῆ εἶσαι Ρωμαιοκαθολικός ἤ Προτεστάντης; Τί σημασία ἔχει; Χριστιανοί εἴμεθα.»! Καί μετά: «Γιατί νά μήν ἑνώσουμε τόν Χριστιανισμόν μέ τόν Μωαμεθανισμόν;»! Καί λοιπά.
Λοιπόν· ὁ Μάνης ἤθελε παρακαλῶ νά ἑνώση ὅ,τι μποροῦσε νά γνωρίζη, σέ ὅλον τόν γεωγραφικό χῶρο, ἀπό τίς Ἰνδίες μέχρι τήν Μικρά Ἀσία καί τήν Αἴγυπτο· κι ἐπῆρε Βουδδισμόν, ἐπῆρε ἀπό τήν τοπική λατρεία τῆς Περσίας, ἐπῆρε Ἰουδαϊσμόν, ἐπῆρε φιλοσοφικές θέσεις, ἐπῆρε καί Χριστιανισμό· τά ἀνακάτεψε ὅλα αὐτά μαζί καί ἔβγαλε αὐτό τό κατασκεύασμα πού πῆρε τό ὄνομά του: Μανιχαϊσμός.
Πέστε μου τώρα σᾶς παρακαλῶ, μπορεῖτε νά ἀναγνωρίσετε καί νά μοῦ πῆτε ἄν ἔχωμε τέτοια ρεύματα στήν ἐποχή μας;
Θά σᾶς ἔλεγα ἀμέσως: ὁ Μασονισμός. Κατά κλασσικόν τρόπο. Κλασσικό! Τί εἶναι ὁ Μασονισμός; Ὁ Μασονισμός εἶναι ἕνας θαυμάσιος ἀπόγονος τοῦ Μανιχαϊσμοῦ. Ποιά εἶναι ἡ ψυχή τοῦ Μασονισμοῦ; Εἶναι ἡ Θεοσοφία. Τί εἶναι ἡ Θεοσοφία; Ἡ Θεοσοφία εἶναι Ἰνδουϊσμός, Βουδδισμός,... Τό βλέπετε καί στήν ἐποχή μας πῶς ἔχουμε ρεύματα βουδδιστικά; Στήν ἐποχή μας. Ἔ, ἡ προσπάθεια νά ἀνακατέψω Βουδδισμόν, Ἰουδαϊσμόν, μυστηριακές θρησκεῖες τῆς ἀρχαιότητος καί Χριστιανισμόν, φτιάχνει παρακαλῶ τόν Μασονισμόν. Πάρτε ἕνα βιβλίο περί Μασονισμοῦ, πού νά ἀναφέρη μέσα τήν διδασκαλίαν τοῦ Μασονισμοῦ, καί θά ἰδῆτε ὅτι θά συναντήσετε ὅλα αὐτά τά στοιχεῖα. Ἔ, καιρός λοιπόν, θά πῆτε ἁπλούστατα, νά μάθουμε ὅτι αὐτό τό κατασκεύασμα εἶναι γνήσιος ἀπόγονος τοῦ Μανιχαϊσμοῦ, τόν ὁποῖον ἐπολέμησε ἡ Ἐκκλησία. Τόν ἐπολέμησε λυσσωδῶς ἡ Ἐκκλησία! Ἐξ ἄλλου τό βλέπετε κι ἐδῶ· «ὅτι μισεῖς τὰ ἔργα τῶν Νικολαϊτῶν, ἃ κἀγὼ μισῶ» λέγει ὁ Χριστός.
Απο απομαγνητοφωνημενη ομιλια του μακαριστου αρχιμανδριτου πατηρ αθανασιου μυτιληναιου
Όψεις του μυστηρίου της ανομίας
Όψεις του μυστηρίου της ανομίας
Του πρωτ. Βασιλείου Α. Γεωργοπούλου, Λέκτορος Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Του πρωτ. Βασιλείου Α. Γεωργοπούλου, Λέκτορος Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Ο Άγιος Απόστολος Παύλος χρησιμοποιεί την έκφραση «μυστήριο της ανομίας» (Β’ Θεσ. 2, 7), για να περιγράψει ένα διαχρονικό, μόνιμο και ποικιλόμορφο συνασπισμό όλων των αντίθεων και αντίχριστων δυνάμεων μέσα στην ιστορία, που εργάστηκαν, εργάζονται και θα εργάζονται, για να σμικρύνουν και να ακυρώσουν το λυτρωτικό έργο του Σωτήρος Χριστού.
Βασική παράμετρο του «μυστηρίου της ανομίας» αποτελούν και οι αιρέσεις. Εκφράζοντας την Πατερική και Εκκλησιαστική Παράδοση επ’ αυτού, ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ένας εκ των πλέον επιφανών εκφραστών της, μας το υπενθυμίζει κατά τρόπο αναμφισβήτητο: «”Μυστήριον ἀνομίας” τὰς τῶν αἱρέσεων διδασκαλίας εἶναί φησι καὶ τὰ ψευδῆ αὐτῶν δόγματα. Ἐκείνου γὰρ προβαδίζουσιν ὁδοποιοῦντες αὐτῷ καὶ καιρὸν ἀπάτης παρεχόμενοι· ἐξεληλύθεισαν δὲ ἤδη ἀπὸ τοῦ καιροῦ τῶν Ἀποστόλων αἱ αἱρέσεις» (ΕΠΕ 12, 282).
Μέσα στην Καινή Διαθήκη επισημαίνονται διάφορες όψεις του «μυστηρίου της ανομίας» και των ποικιλόμορφων εκδηλώσεών του. Η καταγραφή είναι σαφής, λιτή και οι προτροπές προς τους χριστιανούς συγκεκριμένες.
Μια πρώτη καταγραφή και επισήμανση, που αφορά στο «μυστήριο της ανομίας» προέρχεται από τον ίδιο τον Κύριο, λίγο πριν το εκούσιο Πάθος Του. Αναφέρεται στους ψευδόχριστους και στους ψευδομεσσίες, που θα εμφανιστούν μέσα στην ιστορία σε συνδυασμό μάλιστα με το μόνιμο πειρασμό πολλών ανθρώπων να καθορίσουν το τέλος του κόσμου (Ματθ. 24, 3-6). Η προτροπή του Κυρίου είναι σαφής και αναμφισβήτητη: «Προσέχετε μὴ σᾶς πλανήση κάποιος» (Ματθ. 24, 4).
Η ίδια επισήμανση θα επαναληφθεί με ανάλογη αφορμή για το ίδιο θέμα από τον Απόστολο Παύλο στους Θεσσαλονικείς: «Μὴ σᾶς ἐξαπατήση κανεὶς γιὰ κανένα λόγο» (Β’ Θεσ. 2, 3). Υπάρχει εδώ όμως, μια επιπλέον λεπτομέρεια πολύ βασική. Λεπτομέρεια, που θα συσχετιστεί με πολλές αιρετικές και παραχριστιανικές κινήσεις μέσα στην ιστορία. Ο Απ. Παύλος συμβουλεύει τους Θεσσαλονικείς και διαχρονικά όλους τους χριστιανούς να μη πιστεύουν ποτέ κάποιον, που θα επικαλείται δήθεν ιδιωτικές αποκαλύψεις από το Άγιο Πνεύμα ή γραπτά κείμενα, που θα έχουν ψευδεπίγραφη προέλευση (Β’ Θεσ. 2, 2). Πηγές δηλαδή «αποκαλύψεων» και διδασκαλίες εξω-εκκλησιαστικές.
Η ίδια επισήμανση θα επαναληφθεί με ανάλογη αφορμή για το ίδιο θέμα από τον Απόστολο Παύλο στους Θεσσαλονικείς: «Μὴ σᾶς ἐξαπατήση κανεὶς γιὰ κανένα λόγο» (Β’ Θεσ. 2, 3). Υπάρχει εδώ όμως, μια επιπλέον λεπτομέρεια πολύ βασική. Λεπτομέρεια, που θα συσχετιστεί με πολλές αιρετικές και παραχριστιανικές κινήσεις μέσα στην ιστορία. Ο Απ. Παύλος συμβουλεύει τους Θεσσαλονικείς και διαχρονικά όλους τους χριστιανούς να μη πιστεύουν ποτέ κάποιον, που θα επικαλείται δήθεν ιδιωτικές αποκαλύψεις από το Άγιο Πνεύμα ή γραπτά κείμενα, που θα έχουν ψευδεπίγραφη προέλευση (Β’ Θεσ. 2, 2). Πηγές δηλαδή «αποκαλύψεων» και διδασκαλίες εξω-εκκλησιαστικές.
Ο ίδιος Απόστολος θα επανέλθει στο ζήτημα του κινδύνου να εξαπατηθούν οι χριστιανοί και στην προς Κολασσαείς επιστολή του, δύο φορές μάλιστα. Τους τονίζει να προσέχουν να μη τους εξαπατήσει κάποιος με λογικοφανείς συλλογισμούς ανθρώπινης σοφίας, με ανθρώπινες παραδόσεις, που θεμελιώνονται σε μια ψευδεπίγραφη πίστη και όχι στη διδασκαλία του Χριστού (Κολ. 2, 4. 8).
Ανάλογες πτυχές του «μυστηρίου της ανομίας» θα περιγράψει και θα αναφέρει και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης. Όλους αυτούς, που αντιστρατεύονται και επιχειρούν να ακυρώσουν το έργο του Χριστού, στην εποχή του ήταν τα πρώιμα Γνωστικά συστήματα, τους χαρακτηρίζει αντίχριστους (Α’ Ιωάν. 2, 18. Β’ Ιωάν. 6, 7). Και στη συνέχεια κάνει λόγο για τους ψευδοπροφήτες, που υπάρχουν μέσα στον κόσμο (Α’ Ιωάν. 4, 2).
Ο ίδιος Ευαγγελιστής όμως θέτει ένα βασικό κριτήριο, ανυπέρβλητο και μοναδικό διαχρονικά, για να αξιολογούν οι χριστιανοί την προέλευση και την αξιοπιστία των διαφόρων διδασκαλιών. Το κριτήριο αυτό είναι η «διδαχή του Χριστού», ποιος τη διατηρεί στο ακέραιο «ὁ μένων ἐν τῇ διδαχῇ» (Β’ Ιωάν. 9) και ποιος την παραδίδει ακέραια «εἴ τις ἔρχεται πρὸς ὑμᾶς καὶ ταύτην τὴν διδαχὴν οὐ φέρει» (Β’ Ιωάν. 10). Η διδαχή αυτή είναι η διαχρονικώς αμετάβλητη εκκλησιαστική διδασκαλία και εμπειρία και όχι κάποια ιδεολογία.
Όψεις όμως του «μυστηρίου της ανομίας» αναφέρει και καταγράφει και ο Απόστολος Πέτρος. Ολόκληρο το δεύτερο κεφάλαιο της Β’ Καθολικής Επιστολής του είναι αφιερωμένο στους ψευδοδιδασκάλους «οἵτινες παρεισάξουσιν αἱρέσεις ἀπωλείας» (Β’ Πετρ. 2, 1). Η ανάλυση, τα χαρακτηριστικά, οι πρακτικές και οι μεθοδεύσεις των ψευδοδιδασκάλων περιγράφονται με τρόπο χαρακτηριστικό, με την επισήμανση, επιπλέον, πως η πλάνη περί την πίστη εισάγει ταυτοχρόνως αλλότριο και αντιευαγγελικό ήθος.
Πτυχές του «μυστηρίου της ανομίας» περιγράφονται και στο ιερό βιβλίο της Αποκαλύψεως στις επιστολές προς τις 7 τοπικές εκκλησίες, που αναφέρονται στο δεύτερο και τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου. Αναφέρουμε ενδεικτικά:
α) «Τοὺς λέγοντας ἑαυτοὺς ἀποστόλους εἶναι, καὶ οὐκ εἰσί» (Απόκ. 2, 2).
β) «Συναγωγὴ τοῦ Σατανᾶ» (Αποκ. 2, 9).
γ) «Διδαχή τῶν Νικολαϊτῶν» (Αποκ. 2, 15).
δ) Ομιλεί για την Ιεζάβελ, μια γυναίκα, που είχε οράματα και αποκαλύψεις «ἣ λέγει ἑαυτὴν προφῆτιν καὶ διδάσκει καὶ πλανᾶ τοὺς ἐμοὺς δούλους» (Αποκ. 2, 20).
Τα όσα αναφέραμε δεν εξαντλούν τις όψεις του «μυστηρίου της ανομίας», όπως αυτό περιγράφεται ήδη μέσα στην Καινή Διαθήκη. Είναι όμως παραδείγματα αντιπροσωπευτικά στο πώς αυτό εκδηλώνεται μέσα στην ιστορία.
β) «Συναγωγὴ τοῦ Σατανᾶ» (Αποκ. 2, 9).
γ) «Διδαχή τῶν Νικολαϊτῶν» (Αποκ. 2, 15).
δ) Ομιλεί για την Ιεζάβελ, μια γυναίκα, που είχε οράματα και αποκαλύψεις «ἣ λέγει ἑαυτὴν προφῆτιν καὶ διδάσκει καὶ πλανᾶ τοὺς ἐμοὺς δούλους» (Αποκ. 2, 20).
Τα όσα αναφέραμε δεν εξαντλούν τις όψεις του «μυστηρίου της ανομίας», όπως αυτό περιγράφεται ήδη μέσα στην Καινή Διαθήκη. Είναι όμως παραδείγματα αντιπροσωπευτικά στο πώς αυτό εκδηλώνεται μέσα στην ιστορία.
Βεβαίως απέναντι στις ψευδαισθήσεις των εκπροσώπων του «μυστηρίου της ανομίας», υπάρχει η αψευδής διαβεβαίωση του Κυρίου της ιστορίας, που είναι το «Α καὶ τὸ Ω (…) ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος, ὁ Παντοκράτωρ» (Αποκ. 1, 8) ότι και «πύλαι ἅδου» (Ματθ. 16, 18) δεν θα μπορέσουν να καταλύσουν ποτέ το Σώμα της Εκκλησίας. Οι χριστιανοί όμως οφείλουν να προσέχουν να μη τους εξαπατήσει κανείς.
Ορθόδοξος Τύπος, Αριθμός Φύλλου 2013, 7 Μαρτίου 2014
.png)
.png)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου